Առողջության ապահովագրությունը ՀՀ ապահովագրական շուկայի 2-րդ ամենախոշոր պորտֆելն է, որը բաղկացած է հետևյալ սեգմենտներից․ 

1. ՀՀ-ում գործող ընկերությունների անձնակազմների ապահովագրություն, կամ կորպորատիվ ապահովագրություն,
2. Պետական աշխատողների սոցիալական փաթեթի ներքո տրամադրվող առողջության ապահովագրություն, կամ Սոց․ Փաթեթ, 
3. Ֆիզիկական անձանց կողմից կամավոր ձեռք բերած առողջության ապահովագրություն։

Տարբեր գնահատականներով ՀՀ-ում առողջության ապահովագրություն ունի ոչ ավել, քան 200,000 անձ, ներառյալ պետական աշխատողների Սոց․ Փաթեթը։ ՀՀ ապահովագրական շուկայի ապահովագրավճարների 13 մլրդ դրամը, կամ 27․7%-ը հավաքագրվում է առողջության ապահովագրության գծով (կամավոր ապահովագրություն և պետական Սոց․ Փաթեթը միասին)։

Ներկայացնենք, թե ինչպե՞ս է հնարավոր ձեռք բերել առողջության ապահովագրություն ՀՀ-ում, ինչի՞ց կարելի է ապահովագրվել, ի՞նչ հնարավոր չէ ձեռք բերել, և որքան արժե առողջության ապահովագրությունը։

Կորպորատիվ ապահովագրություն

Հայաստանում կորպորատիվ առողջության ապահովագրության մշակույթը բավականին զարգացած է, և առաջադեմ ընկերությունները հիմնականում որպես աշխատակիցների խրախուսման միջոց վերջիններիս համար ձեռք են բերում առողջության ապահովագրություն։ ՀՀ 50 ամենախոշոր հարկատուներից առնվազն 30-ի աշխատակիցները ունեն առողջության ապահովագրություն։  

Կորպորատիվ առողջության ապահովագրություն ձեռք բերող ընկերությունների հիմնական ոլորտներն են․ 

1. Տեղեկատվական Տեխնոլոգիաներ – այս ոլորտը ամենաակտիվն է՝ ապահովագրության ձեռքբերման տեսանկյունից, և IT ոլորտի աշխատակիցների մեծ մասը արդեն իսկ չեն պատկերացնում իրենց կյանքը առանց ապահովագրության, 
2. Ֆինանսական ընկերություններ – երկրորդ ամենաակտիվ ոլորտը բանկերն են, վարկային և ապահովագրական ընկերությունները, որոնց մեծ մասի անձնակազմերը նույնպես ապահովագրված են, 
3. Օտարերկրյա ընկերություններ – այն ընկերությունները, որոնց մայր ընկերությունները օտարերկրյա ընկերություններ են, կամ հանդիսանում են վերջիններիս Հայաստանյան մասնաճյուղ, ապահովագրությունը դիտարկում են որպես անձնակազմի խրախուսման պարտադիր պայման և կորպորատիվ մշակույթի մաս, 
4. Միջազգային կառույցներ – միջազգային ներդրումային բանկերի ներկայացուցչություններ, դեսպանատներ, դիվանագիտական այլ կառույցներ, 
5. Այլ ընկերություններ – վերոնշյալ ոլորտներից դուրս, սակայն ապահովագրության դերն ու նշանակությունը հասկացող ընկերություններ (հանքեր, արտադրություն, և այլն)։ 

Կորպորատիվ առողջության ապահովագրության ծածկույթ

Կորպորատիվ առողջության ապահովագրության փաթեթները բազմաթիվ են և բազմապիսի։ Յուրաքանչյուր ընկերություն ինքն է բանակցում ապահովագրական ընկերության հետ և ձեռք բերում իր կարիքները հոգալու համար ամենահարմար փաթեթը, սակայն ընդհանուր առմամբ հիմնական ծածկույթները նույն են։ Ծածկույթների մանրամասները ներկայացնենք ստորև․ 

Շտապ և անհետաձգելի բուժօգնություն – գրեթե բոլոր փաթեթները ներառում են շտապ բուժօգնության կազմակերպման և իրականացման ծախսերը, 

Արտահիվանդանոցային (պոլիկլինիկական) կամ ամբուլատոր բուժօգնություն – այստեղ են ներառում բժիշկների խորհրդատվությունները, լաբորատոր կամ գործիքային հետազոտությունները (օրինակ՝ արյան անալիզ, կամ սոնոգրաֆիա), ամբուլատոր պայմաններում բժշկական կարճ միջամտություններ, փոքր վիրահատություններ, վնասվածքների, ինֆեկցիոն հիվանդությունների, այրվածքների բուժում, ամբուլատոր դեղորայք, թունավորումների բուժում, և այլն։  

Ներհիվանդանոցային (ստացիոնար) բուժօգնություն – անհետաձգելի կամ պլանային վիրահատություններ և ոչ վիրահատական բուժում, ինֆեկցիոն հիվանդությունների ստացիոնար բուժում։ Հաճախ նաև հատուցվում են հիվանդասենյակի, մետաղական կոնստրուկցիաների արժեքները։ Հնարավոր է նաև հատուցվեն նաև քթի միջնապատի ուղղման վիրահատությունը, ինչը հայերի համար ամենաբնորոշ վիրահատություններից մեկն է։ 

Ատամնաբուժություն (Ստոմատոլոգիա) – հաճախ հատուցվում են մի քանի ատամների բուժումը, հեռացումը, ներառյալ պլոմբավորումը, վիրաբուժական միջամտությունը, ատամնաքարերի մաքրումը և այլն։ Իմպլանտները և նմանատիպ այլ թանկ ծառայությունները հաճախ չեն հատուցվում։ 

Այլ տարբեր ծառայություններ – Հղիության և ծննդօգնության ծառայություններ, ֆիզիոթերապիա, օնկոլոգիական հիվանդություների բուժում, ներառյալ՝ քիմիոթերապիա և վիրահատություններ, սրտաբանություն, ներառյալ՝ ստենդավորում և շունտավորում, քրոնիկ հիվանդությունների սրացումների բուժում, և այլն։  

Տարեկան կանխարգելիչ բուժզննում (Check-Up) – գրեթե բոլոր փաթեթները ներառում են տարեկան մեկ անգամ կանխարգելիչ բուժզննման փաթեթը, որի շրջանակներում հաճախորդները այցելում են բժշկի խորհրդատվության, անցնում են արյան, մեզի ընդհանուր քննություն, անցնում են մի քանի գործիքային հետազոտություններ, օրինակ՝ մի քանի օրգանի սոնոգրաֆիա, էխոսրտագրություն, PAAP կամ PSA թեստ, և այլն։ 

Որոշ դեպքերում հնարավոր է ունենալ նաև Բուժում արտասահմանում փաթեթ – ՀՀ տարածքից դուրս Ապահովագրված անձի բուժումը հատուցվում է այն հիվանդությունների դեպքում, որոնք ախտորոշվել են ՀՀ-ում և որոնց բուժումը հնարավոր է իրականացնել ՀՀ-ում, սակայն Ապահովագրված անձը ցանկություն ունի տվյալ հիվանդության համար բուժում ստանալ ՀՀ տարածքից դուրս։ Ընդ որում ծախսը ենթակա է հատուցման ՀՀ-ում տվյալ հիվանդության բուժման համար գործող ողջամիտ գների սահմաններում 

Հիմնականում չեն հատուցվում․ 

• Մինչև պայմանագրի կնքումը նախապես առկա հիվանդությունների բուժման հետ կապված ցանկացած ծախս, 
• Առանց բժշկի ցուցման իրականացված բուժօգնություն, հետազոտություներ և ծախսեր, 
• առավելապես սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդություններ (սիֆիլիս, գոնորեա, խլամիդիոզ, տրիխոմոնիազ, գարդներելոզ, միկոպլազմոզ, ուրեոպլազմոզ,  ցիտոմեգալովիրուս, անալ, գենիտալ հերպես և այլն) 
• բնածին արատներ, զարգացման անատոմիական առանձնահատկություններ (բացառությամբ՝ քթի միջնապատի դեֆորմացիայի, քթային անցուղիների, հարքթային խոռոչների վիրահատական դեպքերի), գենետիկ, ժառանգական, քրոմոսոմային հիվանդություններ, 
• շաքարային դիաբետ (I, II տիպ), դրանց բարդությունները 
• արյան արտաերիկամային մաքրում պահանջող հիվանդություններ կամ վիճակներ, ներառյալ երիկամային անբավարարություն 
• անպտղություն (առաջնային, երկրորդային), սեռական դիսֆունկցիա, հակաբեղմնավորման մեթոդներ, արհեստական բեղմնավորում, հղիության արհեստական ընդհատում (բացառությամբ բժշկական ցուցումներով հղիության արհեստական ընդհատման դեպքերի), սեռական հորմոնային դիսֆունկցիաներ (դիսմենորեա, հորմոնալ ոլորտի այլ շեղումներ), վերարտադրողական ոլորտի շեղումներ 
• ՄԻԱՎ վարակ, հեպատիտ B, C, D, E, F,  դրանց հետևանքները, բարդությունները, բացառությամբ սույն պայմանագրի շրջանակներում հատուցման ենթակա հիվանդության վիրահատությունից առաջ իրականացվող նախավիրահատական հետազոտությունների 
• Կոսմետիկ վիրաբուժություն, կոսմետոլոգիական ծառայություններ, պլաստիկ, վերականգնողական վիրաբուժություն: Բացառությամբ այն դեպքերի, երբ նման բուժումը, վիրահատությունը պահանջվում է ապահովագրության գործողության ժամկետում տեղի ունեցած վնասվածքի արդյունքում 
• Այլ բացառություններ։ 

Որտեղի՞ց ձեռք բերել, և ի՞նչ արժեն փաթեթները

Կորպորատիվ առողջության ապահովագրության փաթեթներ առաջարկում են ՀՀ 6 մասնավոր ապահովագրական ընկերությունները՝ ԻՆԳՈ ԱՐՄԵՆԻԱ, ՌԳՍ Արմենիա, Նաիրի Ինշուրանս, Ռեսո, Սիլ Ինշուրանս և Արմենիա Ինշուրանս։ Յուրաքանչյուր ընկերություն ունի իր փաթեթները, սակագնային քաղաքականությունը, առավելություններն ու թերությունները, որոնք այս հոդվածի շրջանակներից դուրս են։ 

Խոշոր ընկերությունները հիմնականում առողջության ապահովագրություն են ձեռք բերում մրցույթների/տենդերների միջոցով, իսկ համեմատաբար փոքր ընկերությունները՝ ուղիղ հարցումների, բանակցությունների և այլ կապերի միջոցով։ 

Փաթեթի գինը կախված է հետևյալ ուղղակի գործոններից․ 

1. Ապահովագրվող աշխատակիցների քանակ, 
2. Աշխատակիցների սեռատարիքային կազմ, 
3. Տվյալ ընկերության նախորդ առողջության ապահովագրության վնասաբերության վիճակագրություն, 
4. Նախընտրած ծառայութնունների շրջանակ – որքան շատ ծառայություններ են հատուցվում, այնքան թանկ է արժենում ապահովագրությունը։ 

Անուղղակի գործոններն են․ 

1. Տվյալ ապահովագրական ընկերության տարիների փորձ և համբավ, 
2. Գործընկեր բժշկական կենտրոնների քանակ, 
3. Ապահովագրական ընկերությանը փոխկապակցված բժշկական կենտրոնների առկայություն,  
4. Ապահովագրական ընկերության ներսում բժիշկ-փորձագետների որակ, քանակ, բարձրակարգ սպասարկման փորձ, 
5. Աշխարհաքաղաքական գործոններ – տնտեսական ճգնաժամներ, դեղամիջոցների շուկայում գնաճ, բժշկական ծառայությունների գնաճ, պանդեմիաներ, և այլն։ 

Կորպորատիվ առողջության ապահովագրության փաթեթ կարելի է ձեռք բերել 40,000 ՀՀ դրամից սկսած մինչև 700,000 ՀՀ դրամ (1 անձի գծով)։ Միջին փաթեթի միջին գինը կարելի է ընդունել 160,000 ՀՀ դրամ/անձ։ Այսինքն, 100 աշխատակից ունեցող ընկերությունը տարեկան 16,000,000 ՀՀ դրամով, կամ ամսական 1,3 մլն դրամով կարող է ձեռք բերել միջինից լավ առողջության ապահովագրության փաթեթ։ 

Սոցիալական փաթեթ

Համաձայն ՀՀ առողջապահության նախարարի 01/09/2017թ. N 2621-Ա հրամանի՝ ՀՀ մի շարք պետական մարմինների աշխատակիցների տրամադրվում է սոցիալական փաթեթ, որի ներքո գործում է նաև առողջության ապահովագրության կոմպոնենտը։ Սոցիալական փաթեթն աշխատողների կամ նրանց անմիջական ընտանիքի անդամների սոցիալական, կրթական և այլ խնդիրների ապահովմանն ուղղված ծրագիր է, որի նպատակն է նպաստել պետական մարմինների և կազմակերպությունների աշխատողների առողջապահական և սոցիալական կարիքների բավարարմանը, պետական մարմինների և կազմակերպությունների աշխատողների մոտիվացմանը և աշխատանքի արդյունավետության բարձրացմանը, պետական մարմիններում և կազմակերպություններում աշխատանքի գրավչության բարձրացմանը, պետական հատվածից դեպի մասնավոր հատված կադրերի հոսունության կրճատմանը, մարզա-առողջարարական և սպորտային համալիրների, լողավազանների և այլ սպորտային կազմակերպությունների ծառայություններից օգտվելու միջոցով աշխատողների՝ առողջ ապրելակերպի ձևավորմանը և ֆիզիկական կոփմանը: 

Սոցիալական փաթեթի հիմնական շահառուներն են․ 

1. Գերատեսչությունների/նախարարությունների աշխատակիցները, 
2. Ազգային ժողովի աշխատակազմը (ոչ պատգամավորները), 
3. Դպրոցների, մանկապարտեզների ուսուցիչները, 
4. Պետական այլ մարմինների և կազմակերպությունների աշխատակազմերը։ 

Ընդհանուր առմամբ սոցիալական փաթեթի շահառու են հանդիսանում 120 – 150,000 անձ։ 

Ապահովագրության պայմանագրով հատուցման սահմանաչափը կազմում է 10,000,000 ՀՀ դրամ, ինչը նշանակում է, որ շահառուները այդ գումարի սահմաններում կարող են ստանալ հետևյալ բժշկական ծառայությունները. 

• Հիվանդանոցային (ստացիոնար) բժշկական օգնություն և սպասարկում, 
• Արտահիվանդանոցային (ամբուլատոր) պայմաններում իրականացվող հատուկ և դժվարամատչելի ախտորոշիչ հետազոտություններ, 
• Վնասվածքների (կոտրվածքներ, հոդախախտեր, փափուկ հյուսվածքների վնասվածքներ, սալջարդեր և այլն)՝ արտահիվանդանոցային ձևով իրականացվող առաջնային բժշկական օգնություն և սպասարկում, 
• Տարեկան կանխարգելիչ բժշկական քննություն: 

Սոց․Փաթեթով տրամադրվող բժշկական ծառայությունների շրջանակը շատ ավելի սահմանափակ է, քան կորպորատիվ առողջության ապահովագրությանը։ Այս հիմնականում հատուցում է ծանր, անհետաձգելի և ստացիոնար բուժում պահանջող բուժօգնությունը։ 

Առողջության անհատական ապահովագրություն

Երկար տարիներ ՀՀ ապահովագրական ընկերությունները խուսափում էին առանձին փաթեթներ տրամադրել ֆիզիկական անձանց՝ ելնելով մի շարք առանձնահատկություններից։ Նախևառաջ, Հայաստանում դեռ բացակայում է կամավոր ապահովագրվելու մշակույթը։ Բացի այդ, այս ոլորտը կապակցված է զեղծարարությունների հետ, և ապահովագրություն գնելիս շատերի առաջնային նպատակը ոչ թե ապագայի անկանխատեսելի ռիսկերի նվազեցումն է, այլ ապահովագրական ընկերությունից հնարավորինս շատ գումար շորթելն է։ Առողջության ապահովագրություն ձեռք բերել ցանկացող անձը միանգամից դիտարկվում է, որպես պոտենցիալ զեղծարար։ 

Վերջին տարիներին ապահովագրական ընկերությունները սկսել են փոքր քայլերով մոտենալ անհատական առողջության ապահովագրության փաթեթներ տրամադրելուն։ Ընկերությունների մեծ մասը արդեն իսկ տրամադրում է նվազագույն ծածկույթներ, իսկ որոշ ընկերություններ, օրինակ՝ ԻՆԳՈ ԱՐՄԵՆԻԱ-ն, տրամադրում է գրեթե նույն ծածկույթը, ինչ կորպորատիվ հաճախորդներին։ 

Անհատական առողջության ապահովագրության նվազագույն փաթեթները ներառում են միայն կանխարգելիչ բուժզննման հնարավորություն, իսկ որոշները նաև ամբուլատոր բուժօգնության ծառայություն։ Որոշ ընկերություններ առաջարկում են նաև միջազգային առողջության ապահովագրության փաթեթներ։ 

Այստեղ ապահովագրավճարների շեմը ավելի բարձր է։ Որպես միջին ապահովագրավճար կարելի է ընդունել 250,000 ՀՀ դրամը՝ կորպորատիվ փաթեթին համադրելի փաթեթի հետ համեմատելու համար։ Կստացվի, որ 4 անձից բաղկացած ընտանիքը կարող է ապահովագրվել ամսական մոտ 80,000 ՀՀ դրամով։

Ինչպե՞ս է տրամադրվում առողջության ապահովագրության ծառայությունը

Ապահովագրական ընկերությունները հիմնականում աշխատում են ՀՀ բոլոր լիցենզավորված բուժկենտրոնների հետ։ Ստոմատոլոգիաների դեպքում ունեն գործընկեր ստոմատոլոգիաների ցանկեր։ 

Յուրաքանչյուր ընկերություն ունի նաև առողջության ապահովագրության հայտերի կարգավորման վարչություն, որտեղ հաստիքների մի մասը զբաղեցնում են մասնագիտությամբ բժիշտ-փորձագետները։ Վերջիններս կազմակերպում են հատուցման ամբողջ պրոցեսը, տրամադրում են խորհրդատվություն, գրանցում են բժշկի այցելության ժամերը, համաձայնեցնում են հատուցումը։  

Ապահովագրական հատուցումը կարելի է ստանալ 2 եղանակով․

1. Նախապես համաձայնեցնել բուժօգնության ստացումը ապահովագրական ընկերության հետ, որն էլ հատուցումը ուղիղ կվճարի բժշկական կենտրոնին։ Այս դեպքում հաճախորդները կխուսափեն իրենց գրպանից վճարումներ կատարելուց։
2. Նախապես ոչինչ չհամաձայնեցնել ապահովագրական ընկերության հետ, ստանալ բուժօգնությունը, և դիմել ապահովագրականին՝ հատուցման համար։ Այս դեպքում հաճախորդը իր գրպանից է վճարում բուժօգնության ծախսերը, և առկա է ռիսկ՝ ապահովագրական ընկերության կողմից ծախսի մի մասի մերժման համար։

Ամփոփելով՝ նշենք, որ Հայաստանում առողջության ապահովագրությունը գտնվում է զարգացման առաջնային մակարդակի վրա, բայց վստահ կարելի է պնդել, որ բավականին հստակ քայլերով անցնում է զարգացման լավ ճանապարհ։ Յուրաքանչյուր տարի ավելանում են ապահովագրված անձանց քանակները, ընդլայնվում են ապահովագրական ծածկույթները, ավելանում են անհատական փաթեթներ։

Ապահովագրության այս տեսակը միտում ունի դառնալ ՀՀ ամենակարևոր տեսակը՝ գերազանցելով ԱՊՊԱ շուկան և՛ ապահովագրավճարների, և՛ ապահովագրված անձանց, և՛ սոցիալական խնդիրների լուծման և հանրային շահի բաշխման տեսանկյունից